Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Orta Doğu Ülkeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; beşeri sermaye ve ekonomik büyüme kavramları üzerinde durulmuş ve ekonomik büyüme ile beşeri sermaye arasındaki ilişki açıklanmıştır. İkinci bölümde; Ortadoğu ülkelerinin ekonomik durumu, demografik ve sosyal yapısı hakkında genel bilgilere yer verilmiş ve konuyla ilgili sayısal veriler tablolar halinde sunulmuştur. Üçüncü bölümde; öncelikle konu ile ilgili literatür incelemesine yer verilmiştir. Sonrasında ise çalışmada kullanılacak yöntem hakkında bilgi verilmiş ve analiz sonuçları raporlanmıştır. Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisinin araştırıldığı pek çok panel çalışmada gelişmiş ülke grupları ele alınmıştır bu çalışmada kullanılan veriler ise gelişmekte olan ülkelere aittir.

            Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin açıklanmasında panel nedensellik analizinden yararlanılmıştır. Oluşturulan modelde yer alan bağımlı değişken kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hâsıladır. Bağımsız değişkenler ise beklenen okullaşma yılı, doğumda yaşam beklentisi, fiziki sermaye oluşumu ve toplam işgücü verilerinden oluşmaktadır. Analizde on iki Ortadoğu ülkesinde 1993-2015 yılları arasına ait veriler kullanılmıştır. Analiz sonucunda toplam işgücü, sermaye oluşumu ve doğumda yaşam beklentisi ile bağımlı değişken arasında nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Beklenen okullaşma yılı ile bağımlı değişken arasında ise nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.